اخبار و بحران‌ها چگونه رفتار سرمایه‌گذاران طلا را کنترل میکنند؟
زمان تقریبی مطالعه 10 دقیقه
در ایران، عادی‌ترین روزها هم رنگی از بی‌ثباتی دارند. وقتی خیابان‌ها آرام‌اند، ذهن‌ها هنوز مشغول محاسبه‌ی بحران بعدی هستند. مردمی که در تقویم‌شان، نوسان قیمت نه یک رویداد بلکه بخشی از روزمرگی است. زمزمه‌ی تحریم‌های تازه، یک نطق کوتاه از آن سوی دنیا یا حتی شایعه‌ی تصمیمی پشت درهای بسته کافی‌ست تا نبض بازار بلرزد و طلای بی‌زبان سنگین‌تر از همیشه بشود.
سرمایه‌گذاران طلا در چنین اقلیمی، نه تنها با تحلیل نمودارها و شاخص‌ها بلکه با تکیه بر نوعی غریزه‌ی بقا معامله میکنند. در سرزمینی که اقتصاد همواره در حالت آماده‌باش است، طلا برای بسیاری نه یک کالای زینتی بلکه پناهگاه است؛ آخرین سنگر در برابر موج‌هایی که از دور و نزدیک برمی‌خیزند.
در این مطلب تحلیلی به اینکه چگونه رویدادهای بیرونی، نبض بازار طلا را می‌فشارند و تصمیم‌های فردی را به واکنش‌هایی گاه پرریسک و گاه محافظه‌کارانه بدل میکنند؛ خواهیم پرداخت.
بررسی تاثیر اخبار و بحران‌ها بر نوسانات قیمت طلا
در کشوری چون ایران که نوسانات سیاسی و اقتصادی نه استثنا بلکه بخشی از واقعیت روزمره‌اند، مفهوم «امنیت مالی» شکلی متفاوت به خود میگیرد. در چنین فضایی، طلا تنها یک فلز درخشان نیست؛ بلکه پناهگاهی دیرآشناست که مردم برای محافظت از ارزش دارایی‌های خود به آن پناه می‌برند. رفتار بازار طلا در ایران و همه کشورها، رابطه‌ای مستقیم با رویدادهای خبری و بحران‌هایی دارد که گاه مقطعی و گاه مداوم بر فضای اقتصادی سایه می‌اندازند.
واکنش بازار به بحران‌ها ترکیبی از منطق اقتصادی و روانشناسی جمعی است. به‌محض آنکه خبری نگران‌کننده منتشر میشود، ترس از آینده در دل مردم خانه میکند. آنان با این تصور که ممکن است ارزش پول‌شان کاهش یابد، به سمت دارایی‌هایی می‌روند که در برابر تورم و نوسان، مقاومت بیشتری دارند. طلا به‌دلیل قدمت، کمیابی و قابلیت نقدشوندگی بالا، نخستین انتخاب است.
افزایش تقاضا برای طلا حتی در کوتاه‌مدت، باعث میشود قیمت آن صعود کند. نکته جالب آن است که این واکنش در ایران به‌مراتب سریع‌تر و شدیدتر رخ میدهد، زیرا تجربه‌ی تاریخی مردم نشان داده که بحران‌ها به‌سرعت ارزش ریال را تضعیف میکنند.
پس نکته مهم این است که بدانیم تأثیرگذاری رویدادها بر بازار طلا، تصادفی یا اتفاقی نیست بلکه ریشه در نوعی واکنش روانی و اقتصادی دارد که بین اخبار بیرونی و تصمیمات سرمایه‌گذاران برقرار میشود. در این میان، چند دسته از اخبار بیشترین نقش را در جابجایی قیمت طلا ایفا میکنند که در ادامه لیستی از آنها را آورده‌ایم.
چه اخباری بیشترین تاثیرگذاری بر بازار طلا را دارند؟
در کشوری که تجربه‌ی بحران در حافظه جمعی آن ریشه‌دار است، واکنش به اخبار منفی نه از سر هیجان بلکه نتیجه‌ی نوعی غریزه اقتصادی است. شناخت این روندها برای هر سرمایهگذاری که در بازار ایران فعالیت میکند، ضروری است. زیرا طلا نه فقط بازتابی از قیمت جهانی بلکه بازتابی از اضطراب‌های ملی است. درک این موارد به شما توانایی تحلیل بهتر و پیش‌بینی درست‌تر از روند بازار میدهد. پس اگر به دنبال سرمایهگذاری پرسود در بازار طلا هستید، این اطلاعات را نادیده نگیرید.
تحولات سیاسی داخلی و خارجی
هرگونه تغییر در سیاست‌های کلان کشور اعم از انتخابات، جابهجایی قدرت، اعلام سیاست‌های اقتصادی یا روابط بین‌المللی (مانند مذاکرات هسته‌ای یا اعمال تحریم‌ها) میتواند به‌سرعت اعتماد عمومی را تحت تاثیر قرار دهد. نتیجه طبیعی این بی‌اعتمادی روی آوردن مردم به دارایی‌های امن مانند طلاست. به طور مثال در سال ۱۳۹۷ پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، ارزش ریال به‌شدت افت کرد. در پی آن، قیمت سکه از حدود یک میلیون تومان در ابتدای سال، تا پایان تابستان به بیش از چهار میلیون تومان رسید.
بحران‌های اقتصادی جهانی
اقتصادهای بزرگ جهانی نیز بی‌تأثیر نیستند. افزایش نرخ تورم در ایالات متحده آمریکا یا اروپا، رکود اقتصادی یا تصمیمات بانک‌های مرکزی مانند فدرال رزرو برای تغییر نرخ بهره، مستقیماً بهصورت جهانی بر طلا تاثیر می‌گذارند. در این مواقع طلا بهعنوان یک ابزار ذخیره ارزش جهانی در صدر توجه قرار میگیرد. در دوران کرونا، با افزایش نرخ ارز در بازار آزاد و بحران بودجه، قیمت طلا نیز جهش یافت.
تنش‌های نظامی و درگیری‌های منطقه‌ای
ایران به‌دلیل موقعیت ژئوپولیتیک حساس خود، همواره تحت تأثیر تحولات نظامی منطقه‌ای قرار دارد. در چنین شرایطی، نگرانی از بی‌ثباتی سیاسی و نظامی، بسیاری را به خرید طلا ترغیب میکند. در دی ماه سال ۱۳۹۸ پس از ترور سردار سلیمانی و افزایش تنش نظامی میان ایران و آمریکا، بازار داخلی به‌سرعت واکنش نشان داد و تقاضا برای طلا افزایش یافت. در همان هفته، قیمت سکه طلا بیش از ۱۰ درصد رشد داشت.
نوسانات شدید بازار ارز
چون طلا بهصورت جهانی بر پایه دلار قیمت‌گذاری میشود، هرگونه جهش یا افت ناگهانی در نرخ دلار نسبت به ریال، مستقیماً بر قیمت طلا در بازار داخلی تاثیر می‌گذارد. وقتی دلار گران میشود، طلا نیز گران‌تر میشود.
آیا رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی موج‌های احساسی ایجاد میکنند؟
امروزه با وجود این واقعیت که خبر نه‌تنها واقعیت را بازتاب میدهد بلکه گاه آن را میسازد؛ بررسی رابطه‌ی رسانه‌ها و بازار به موضوعی حیاتی بدل شده است. این پرسش که آیا رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی موج‌های احساسی ایجاد میکنند، مدت‌هاست محل بحث است؛ اما آیا این موج‌ها واقعاً ساختگی‌اند یا بازتابی از یک اضطراب انباشته‌اند که رسانه تنها آن را به سطح می‌آورد؟
برای پاسخ به این پرسش، باید از نگاه روانشناسی بازار و معامله‌گر به مسئله نگریست. روانشناسی بازار به احساس جمعی حاکم بر بازار اشاره دارد؛ حسی که از درون جامعه‌ی سرمایه‌گذاران برخاسته و میتواند روندهای قیمتی را شکل دهد. حال اگر این حس با انتشار اخبار تند و گاه جهت‌دار از سوی رسانه‌ها یا شبکه‌های اجتماعی ترکیب شود، نتیجه میتواند شتاب‌زدگی در تصمیم‌گیری و شکل‌گیری موج‌های هیجانی باشد.
به‌عبارتی رسانه‌ها نه‌تنها انعکاس‌دهنده‌ی واقعیت بازار بلکه گاه محرک آن نیز هستند. این موضوع در مورد بازار طلا بسیار پررنگ است. احساساتی مانند ترس، طمع یا اجتناب از پشیمانی وقتی در مقیاس جمعی فعال میشوند، می‌توانند به نوسانات شدید بازار منجر شوند. شبکه‌های اجتماعی با خاصیت فوری و جمع‌پذیر خود، این احساسات را تکثیر میکنند و در مواردی پیش از آنکه داده‌های واقعی در دسترس قرار گیرند، بازار را به واکنش وامی‌دارند.
در سال ۱۳۹۹ تنها در عرض سه روز پس از شایعه‌ی افزایش تحریم‌ها و فروپاشی توافق برجام، قیمت سکه از ۷ میلیون تومان به ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسید؛ آن هم در شرایطی که هنوز هیچ تصمیم رسمی‌ای اعلام نشده بود. این جهش نه به‌دلیل تحلیل تکنیکال یا بنیادی بلکه به‌خاطر جو روانی ناشی از بازنشر گسترده یک تحلیل در کانال‌های تلگرامی اقتصادی بود.
از سوی دیگر، نمی‌توان نادیده گرفت که بازار نیز بر رسانه تاثیر می‌گذارد. زمانی که قیمت طلا یا ارز به‌ناگهان افزایش می‌یابد، موجی از اخبار با تیترهای درشت و هشدارآمیز تولید میشود که خود به تقویت نگرانی عمومی و افزایش خرید احساسی منجر میشود. در اینجا بازار و رسانه، مثل دو آینه‌ی روبه‌روی هم، ترس را بی‌پایان بازتاب میدهند.
باید در نظر داشته باشیم که وقتی مخاطب در معرض خبرهایی قرار میگیرد که تنها نگرانی‌های پیشین او را تأیید میکنند، کمتر تمایل به تحلیل مستقل داشته و بیشتر تمایل به پیروی از جمع دارد. شبکه‌های اجتماعی به‌واسطه‌ی الگوریتم‌های خود، این سوگیری را تقویت کرده و فرد را در حلقه‌ی بسته‌ی تفکر تأییدگرانه قرار میدهند.
پس رسانه الزاماً سیاه‌نمایی نمی‌کند اما قدرت شکل‌دهی به احساسات عمومی را دارد. این قدرت، در فضایی که اعتماد عمومی آسیب‌دیده و تحلیل‌گری جای خود را به شایعه‌پذیری داده، میتواند بهراحتی ابزاری شود برای خلق یا تشدید بحران. در چنین شرایطی تنها راهکار، ایجاد فرهنگ تحلیل مستقل برای فعالیت در بازار طلا است؛ نه سانسور یا انکار.
مسیر احساسی و ذهنی مردم در مواجهه با بحران و خرید طلا چگونه است؟
افرادی که با یک خبر نگران‌کننده مواجه میشوند، معمولاً مسیر مشخصی را طی میکنند:
مرحله اول: اضطراب و بی‌اعتمادی
با شنیدن خبر، نوعی احساس تهدید و بی‌ثباتی در ذهن ایجاد میشود. افکار نگران‌کننده از آینده‌ی پول، پسانداز یا سرمایهگذاری به ذهن هجوم می‌آورد.
مرحله دوم: جستجوی راهی برای امنیت بیشتر در آینده
در این مرحله، افراد در پی راهی هستند که ارزش دارایی‌شان حفظ شود. طلا، به‌دلیل آشنایی ذهنی و تاریخی، اولین گزینه‌ی طبیعی برای آن‌هاست.
مرحله سوم: تصمیم به خرید و اقدام عملی
با افزایش نگرانی، بسیاری تصمیم به خرید طلا می‌گیرند. این بالا رفتن ناگهانی تقاضا، باعث افزایش بیشتر قیمت میشود.
مرحله چهارم: حس آرامش نسبی
پس از خرید طلا، فرد احساس میکند بخشی از دارایی خود را از خطر سقوط ارزش نجات داده است. این حس ولو موقتی، نوعی امنیت روانی ایجاد میکند.
رفتارهای رایج سرمایه‌گذاران طلا در بحران‌ها چیست؟
حالا که مسیر احساسی سرمایه‌گذاران در بازار طلا در شرایط بحرانی را شناختیم، وقت آن است که به رفتارهای رایجی بپردازیم که در اکثر آنها صرف‌نظر از سطح تجربه یا میزان سرمایه، به‌نوعی دیده میشود. این رفتارها ریشه در غریزه بقا و واکنش‌های ناخودآگاه به ترس و طمع دارند. نکته مهم این است که وقتی این الگوها در مقیاس جمعی تکرار میشوند، جهت حرکت بازار را نیز تحت‌تأثیر قرار میدهند.
در مواقع بحران، یکی از واکنش‌های همیشگی و قابل‌پیش‌بینی، فرار سرمایه به سمت دارایی‌های امن است؛ اصطلاحی که در اقتصاد با عنوان Safe Haven شناخته میشود. در این موقعیت‌ها، سرمایه‌گذاران به‌دنبال خانه‌ای امن برای محافظت از دارایی‌های خود هستند. طلا و یا دلار آمریکا راه‌هایی هستند که همواره در زمانه‌های پرتنش و بی‌ثباتی مورد اقبال قرار می‌گیرند. علت این اقبال، ویژگی‌های خاص این دارایی‌هاست: نوسان کم، نقدشوندگی بالا و حفظ نسبی ارزش در بلندمدت.
دومین مورد از بارزترین رفتارهای سرمایه‌گذاران، فروش دارایی‌های پرریسک مانند سهام، ارزهای دیجیتال یا حتی مسکن، و تبدیل آنها به طلاست. این انتقال سرمایه در روزهای ابتدایی بحران اغلب با شتاب زیادی همراه است و خود به افزایش سریع قیمت طلا دامن می‌زند. در چنین وضعیتی، بازار با موجی از تقاضا روبه‌رو میشود که منطقی نیست بلکه سرشار از هیجان و ترس از دست دادن فرصت است؛ چیزی که در روانشناسی رفتار بازار با عنوان FOMO) Fear of Missing Out) شناخته میشود.
در این مرحله بسیاری از سرمایه‌گذاران بهجای تحلیل بازار یا توجه به نقاط مقاومت و حمایت قیمتی، تنها به نمودارهای صعودی و اخبار هشداردهنده توجه میکنند و در اوج قیمت اقدام به خرید میکنند. این خریدهای شتاب‌زده نه تنها بازدهی بالایی ندارند بلکه سرمایه‌گذار را در معرض اصلاح بازار و سقوط‌های ناگهانی قرار میدهند.
اما الگوی رفتاری به همین‌جا ختم نمیشود. پس از چند روز یا هفته‌ی پرنوسان و عدم اطمینان زیاد معمولاً زمانی فرا میرسد که قیمت طلا بهطور موقت کاهش می‌یابد یا اصلاح می‌خورد. در این هنگام نوع دیگری از واکنش احساسی خود را نشان میدهد: پدیده‌ی Panic Sell یا فروش از روی وحشت.
بسیاری از سرمایه‌گذاران که با امید به سود وارد بازار شده‌اند، نمی‌توانند نوسانات را تحمل کنند و پیش از آنکه فرصت بازیابی فراهم شود، از بازار خارج میشوند. این خروج زودهنگام نه‌تنها باعث از دست رفتن سود احتمالی میشود، بلکه حس شکست و پشیمانی را نیز با خود همراه دارد.
برای نمونه در بحران ارزی سال ۱۳۹۹ در ایران، با جهش نرخ دلار به بالای ۳۰ هزار تومان، قیمت سکه به بیش از ۱۵ میلیون تومان رسید. بسیاری در این نقطه اقدام به خرید کردند. اما تنها چند هفته بعد با اصلاح بازار و کاهش نرخ دلار به حدود ۲۴ هزار تومان، قیمت سکه به ۱۱ میلیون تومان کاهش یافت. در این دوره موج گسترده‌ای از فروش با زیان رخ داد، در حالی‌که چند ماه بعد دوباره قیمت‌ها صعودی شدند.
رفتارهای رایج سرمایه‌گذاران طلا در بحران‌ها شامل موارد زیر است:
- ● خرید هیجانی در اوج
- ● فروش شتاب‌زده پس از افت
- ● فرار سریع به سمت طلا از دارایی‌های پرریسک
● که اغلب تحت‌تأثیر احساساتی مانند ترس، طمع، FOMO و Panic Sell شکل می‌گیرند.
درک این الگوهای رفتاری نه تنها به تحلیل دقیق‌تر روند بازار طلا کمک میکند بلکه سرمایه‌گذاران را از لغزش در دام تصمیمات احساسی بازمی‌دارد و آنها را به‌سوی انتخاب‌های هوشمندانه‌تر هدایت میکند. بر همین اساس انتشار اخبار، تحلیل‌ها و داده‌های به‌روز در سایت ملّی گلد تنها با هدف اطلاع‌رسانی انجام نمیشود بلکه تلاشی‌ست برای آنکه خریداران و فروشندگان طلا بتوانند با نگاهی واقع‌بینانه به تحولات اقتصادی ایران و جهان، مسیر مالی خود را با درایت و دقت بیشتری ترسیم کنند.
در شرایطی که نوسانات بازار گاه ناگهانی و شتاب‌زده است، داشتن دسترسی سریع و مطمئن به اطلاعات دقیق میتواند تفاوت میان سودآوری و زیان باشد. از همین‌رو اپلیکیشن ملّی گلد طراحی شده تا شما را در لحظه از آخرین تغییرات بازار، تحلیل‌های روانشناسی سرمایهگذاری و اثرگذاری اخبار اقتصادی آگاه سازد.
اگر به‌دنبال ابزاری مطمئن برای تصمیم‌گیری‌های مالی خود در بازار طلا هستید، اکنون زمان آن رسیده که نرم‌افزار ملّی گلد را نصب کنید و یک گام جلوتر از نوسانات حرکت کنید.
سوال متداول
۱. چه نوع اخباری بیشترین تاثیر را بر افزایش قیمت طلا در ایران دارند؟
اخباری مانند تحریم‌های جدید، تنش‌های نظامی منطقه‌ای، تغییرات سیاست خارجی یا نوسانات شدید نرخ دلار، بیشترین تاثیر را بر افزایش قیمت طلا در ایران دارند؛ چون احساس بی‌ثباتی را در بازار ایجاد میکنند.
۲. آیا قیمت طلا در ایران بیشتر تحت‌تأثیر اخبار جهانی است یا داخلی؟
در ایران، اخبار داخلی مانند تحریم‌ها، نوسانات نرخ ارز و تحولات سیاسی تأثیر سریع‌تر و شدیدتری بر قیمت طلا دارند، گرچه اخبار جهانی نیز بر روند بلندمدت تأثیرگذارند.
۳. واکنش احساسی سرمایه‌گذاران به اخبار منفی چگونه باعث رشد قیمت طلا میشود؟
سرمایه‌گذاران با شنیدن اخبار منفی دچار اضطراب میشوند و برای حفظ ارزش دارایی‌شان به خرید طلا روی می‌آورند؛ این افزایش ناگهانی تقاضا باعث رشد قیمت میشود.
