اصول و نکات کاربردی سنجش عیار طلا با سنگ محک
زمان تقریبی مطالعه 7 دقیقه
در دنیای مدرن امروز یکی از مهمترین دغدغههای علاقه‌مندان به طلا، اطمینان از خلوص و عیار آن است. برای این منظور ابزارهای مختلفی وجود دارند اما هیچ‌کدام به اندازه سنگ محک به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین روش‌ها شناخته نمی‌شوند.
فرآیند استفاده از سنگ محک نه تنها نیاز به دقت فراوان دارد بلکه به تجربه و شناخت درست فلزات مختلف هم وابسته است.به همین دلیل در این مقاله، به بررسی اصول و نکات کاربردی سنجش عیار طلا با استفاده از سنگ محک خواهیم پرداخت. از روش‌های استاندارد تا نکات ویژه‌ای که می‌توانند این فرآیند را برای شما دقیق‌تر و موثرتر کنند، در کنار هم خواهیم شناخت. این آموزش به شما کمک خواهد کرد تا با اعتماد به نفس بیشتری بتوانید کیفیت طلا را بسنجید و از خرید و فروش آن بهره‌مند شوید.
سنگ محک چیست؟
سنگ محک، که به نام سنگ لیدی نیز شناخته میشود، یک ابزار قدیمی و شناخته شده برای تشخیص عیار طلا است. این سنگ به رنگ سیاه و از جنس سیلیسیم و کوارتز است و در اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی در بازار موجود میباشد. در این روش، طلا را بر روی سطح سنگ کشیده و رگه‌ای از آن روی سنگ باقی می‌ماند. این رگه به طور مستقیم نشان‌دهنده عیار طلا بود. اما این روش دقیق نبوده و با استانداردهای امروزی همخوانی ندارد.
در حال حاضر، انواع مختلفی از سنگ محک وجود دارد که از جمله میتوان به سنگ‌های سیلیکاتی، اکسید آلومینیوم و حتی سنگ‌های محک الماس اشاره کرد. بهطور کلی سنگ‌های محک از جنس شیلی سیلیکاتی یا چخماق سیاه ساخته میشوند که سختی آنها حدود ۵/۶ درجه است. این ابزار در گذشته بهعنوان یکی از روش‌های قابل‌اطمینان در بازار طلا شناخته می‌شد اما امروزه بیشتر بهعنوان یک ابزار کمکی برای شناسایی طلا به کار میرود.
این روش همچنان کاربرد خاص خود را دارد و برای تشخیص طلا از فلزات غیرطلا در قطعات کوچک و نازک به کار میرود. این ابزار بهطور کلی بهعنوان یک نشانه‌گر در تشخیص و تفکیک طلا از سایر فلزات مفید باقی‌مانده است. درحال حاضر عیار طلا با استفاده از آزمایشگاههای تخصصی ریگیری و با دستگاه‌های پیشرفته سنجیده میشود.
عیار چه طلاهایی را میتوان با سنگ محک سنجید؟
در گذشته، از این سنگ برای سنجش طلاهای سبک و ورقه‌ای مانند النگوهای نازک و قطعات کم ضخامت استفاده می‌شد.
اما امروزه از سنگ محک بیشتر برای تشخیص طلا از غیر طلا استفاده میشود و دیگر بهعنوان ابزاری برای سنجش عیار طلا در قطعات ضخیم کاربرد ندارد.
به عنوان مثال، طلاهایی با ضخامت زیاد یا شمش‌ها را نمی‌توان با این روش بررسی کرد. در گذشته، برخی طلاهای ضخیم را به صورت ورقه‌های نازک برش می‌زدند و سپس با استفاده از سنگ محک عیار آنها را تشخیص می‌دادند، اما این شیوه دیگر به کار نمی‌آید.
راهنمای قدم به قدم استفاده از سنگ محک در عیارسنجی
برای سنجش عیار طلا به وسیله سنگ محک، ابتدا باید قطعه طلا را به آرامی ۲۰ بار روی سطح سنگ محک بکشید. این کار باعث میشود که رگه‌ای از طلا روی سنگ باقی بماند که برای ادامه فرایند نیاز به توجه بیشتری دارد. پس از کشیدن طلا بر روی سنگ، یک قطره از تیزاب سلطانی را که بهطور مخصوص برای این کار تهیه شده است، بر روی خط طلای باقی‌مانده می‌ریزیم.
در مرحله بعد، باید منتظر واکنش‌های شیمیایی بین تیزاب و طلا بمانید.
درواقع تکمیل کننده عملکرد سنگ محک تیزاب است. تیزاب سلطانی (Aqua regia) ترکیبی شیمیایی بسیار قدرتمند است که از مخلوط اسید نیتریک و اسید هیدروکلریک با نسبت مولی ۱ به ۳ به‌دست میآید. برای آشنایی بیشتر با این مایع ارزشمند، مقاله استفاده از تیزاب برای عیارسنجی طلا را بخوانید.
تفسیر نتایج آزمایش
وقتی از سنگ محک برای تشخیص عیار طلا استفاده میکنید، نتایج آزمایش معمولاً به سه حالت اصلی تقسیم میشود که نشان‌دهنده عیار یا عدم طلا بودن قطعه است.
- عدم واکنش خاصی مشاهده نمیشود: اگر پس از ریختن تیزاب سلطانی بر روی سنگ محک، هیچ واکنشی به وجود نیاید، این نشان‌دهنده آن است که قطعه شما طلاست و عیاری مشابه با آنچه تیزاب برای آن طراحی شده، دارد. مثلاً اگر تیزاب شما برای طلا ۱۸ عیار باشد و هیچ واکنشی مشاهده نشود، یعنی قطعه شما طلا با عیار ۱۸ است.
- کمرنگ‌تر شدن اثر کشیده شده: در این حالت، اگر رد طلا بر روی سنگ محک پس از ریختن تیزاب کمرنگ شود، نشان‌دهنده این است که عیار طلا از عیار تیزاب شما پایین‌تر است. در این صورت، باید از تیزاب با عیار پایین‌تر برای تشخیص دقیق‌تر استفاده کنید. مثلاً اگر از تیزاب ۱۸ عیار استفاده کردهاید و اثر طلا کمرنگ شده، میتوان نتیجه گرفت که عیار طلا کمتر از ۱۸ است.
- محو شدن کامل اثر طلای کشیده شده: اگر بعد از ریختن تیزاب، رد طلا کاملاً محو شود، این به این معناست که قطعه مورد نظر طلا نبوده یا درصد طلای موجود در آن بسیار کم است. در این شرایط برای تعیین دقیق‌تر ترکیبات قطعه، آزمایش‌های دیگری مانند ری گیری انجام میشود که قادر به تشخیص دقیق‌تری هستند.
این نتایج به شما کمک میکنند تا براساس تغییرات رنگ و واکنش‌ها، به راحتی تشخیص دهید که آیا قطعه شما طلا است یا نیست. در صورت لزوم، آزمایش‌های دقیق‌تری می‌توانند عیار واقعی طلا را مشخص کنند.
چرا لازم است طلا عیار سنجی شود؟
عیار طلا نه تنها ارزش مالی آن را مشخص میکند بلکه تاثیر مستقیمی بر دوام، استحکام و حتی ظاهر قطعه دارد. تصور کنید یک روز برای خرید یک قطعه طلای زیبا به بازار می‌روید. فروشنده به شما تضمین میدهد که این قطعه ۱۸ عیار است. با خیالی آسوده آن را میخرید، اما بعد از مدتی متوجه میشوید که طلا تغییر رنگ داده یا شکسته است. اینجاست که اهمیت عیار واقعی طلا آشکار میشود.
در واقع عیار طلا نشان‌دهنده درصد خلوص طلای موجود در آلیاژ است؛ یعنی به شما می‌گوید چه میزان از این قطعه طلاست و چه مقدار از فلزات دیگر مانند مس یا نقره تشکیل شده است. اگر عیار طلا کمتر از آنچه که به شما اعلام شده باشد، نه تنها ارزش واقعی آن پایین‌تر است، بلکه ممکن است به سرعت دچار تغییر رنگ یا زنگ‌زدگی شود.
هشدار: اگر در خرید طلا به عیار آن توجه نکنید، ممکن است فریب بخورید و قطعه‌ای با عیار پایین‌تر و ارزش کمتر از آنچه که پرداخت کردهاید، به دست آورید. این امر میتواند منجر به از دست رفتن سرمایه شود. پس همیشه مطمئن شوید که عیار طلا توسط منابع معتبر تایید شده و ارزش واقعی آن مطابق با هزینه‌ای که میپردازید، باشد.
چطور بدون نیاز به تست عیار، طلا بخریم؟
نگرانی از احتمال تقلب یا ارائه طلای با عیار نادرست، بسیاری از افراد را از سرمایهگذاری در این بازار باز می‌دارد. اما آیا میدانید که با انتخاب یک فروشنده معتبر و شفاف، میتوانید این نگرانی‌ها را به راحتی برطرف کنید؟
برای خرید طلا، اعتماد به فروشنده اصلی‌ترین عامل است. بنابراین قبل از خرید اطمینان حاصل کنید که فروشنده تحت نظارت سازمان‌های مرتبط است.
به علاوه زمانی که شما زیورآلات طلا خریداری میکنید، باید به کد حک شده روی آن توجه کنید. این کد، عیار دقیق طلا را نشان میدهد و تضمینی برای خرید مطمئن شماست. اما در مورد طلای آبشده، شرایط کمی متفاوت است.
طلای آبشده به دلیل شکل خاص و فرآیند تولید متفاوت، نیاز به عیارسنجی دقیق دارد. اینجاست که ریگیری به میدان میآید. ریگیری فرآیندی است که در آن عیار دقیق طلا تعیین شده و کدی مخصوص روی آن حک میشود. این کد تضمین میکند که طلای خریداری شده از خلوص و کیفیت بالایی برخوردار است.
ملّی گلد با ارائه طلای آب‌شده‌ای که قبلاً ریگیری شده و کد معتبر آن روی قطعه حک شده است، به شما این امکان را میدهد که با خیالی آسوده خرید کنید. شما میتوانید به سادگی با استفاده از اپلیکیشن ملّی گلد، قطعه طلای مورد نظر خود را انتخاب کرده و کد ریگیری آن را استعلام بگیرید. این فرآیند شفاف و ساده به شما اطمینان میدهد که طلای خریداری شده دقیقاً همان چیزی است که انتظار دارید.
همچنین ملّی گلد تمام اسناد خود را در صفحه مجوزهای فعالیت به نمایش گذاشته است تا شما بتوانید با شناخت و اطمینان کامل به معاملات خود بپردازید.
برای تجربه‌ای راحت و ایمن در خرید طلای آبشده، کافیست همین حالا اپلیکیشن ملّی گلد را نصب کنید. با این اپلیکیشن، میتوانید در هر زمان و مکانی در بازار طلا سرمایهگذاری کنید.
سوالات متداول
چگونه میتوان عیار طلا را با سنگ محک سنجید؟
برای سنجش عیار طلا با سنگ محک، ابتدا قطعه طلا را حدود ۲۰ بار روی سطح سنگ بکشید تا رگه‌ای از طلا باقی بماند. سپس تیزاب سلطانی را روی این رگه بریزید و واکنش شیمیایی را بررسی کنید. عدم واکنش یا تغییر رنگ، نشان‌دهنده عیار طلا است.
سنگ محک برای سنجش عیار چه نوع طلاهایی مناسب است؟
سنگ محک بیشتر برای طلاهای سبک و ورقه‌ای مانند النگوهای نازک و قطعات کم ضخامت مناسب است. برای طلاهای ضخیم یا شمش‌ها، استفاده از روش‌های دقیق‌تر مانند ریگیری پیشنهاد میشود.
آیا روش سنگ محک برای سنجش عیار طلا دقیق است؟
روش سنگ محک یک ابزار قدیمی و کارآمد برای تشخیص اولیه عیار طلا است، اما دقت آن به اندازه روش‌های مدرن مانند ریگیری نیست. برای اطمینان کامل از عیار طلا، استفاده از آزمایشگاههای تخصصی توصیه میشود.
