بازار فلزات گران بها

بازار فلزات گران بها یک بازار مالی و سرمایه محبوب و بسیار پرطرفدار است که از افراد عادی تا صنایع بزرگ همگی به آن توجه دارند. در این بازار خاص و منحصربه‌فرد طلا و نقره جایگاه ویژه‌ای دارند و تمامی مردم دنیا با آنها آشنا هستند؛ اما چه فلزات ارزشمند دیگری در لیست گران‌قیمت‌ترین فلزات جهان قرار می‌گیرند که کمتر به آنها توجه شده است؟ در این مطلب به این دسته از فلزات می‌پردازیم.

فلزات گران بها چیست؟

فلزات گرانبها فلزاتی هستند که به دلیل عوامل مختلف از جمله کمیاب بودن، استفاده در فرایندهای صنعتی، محافظت در برابر تورم ارز و نقش داشتن در طول تاریخ به‌عنوان ذخیره ارزش، کمیاب بوده و از ارزش اقتصادی بالایی برخوردارند. محبوب‌ترین آنها شامل طلا، پلاتین و نقره می‌شوند.

در گذشته، فلزات گران‌بها نقش اصلی را در اقتصاد جهانی ایفا می‌کردند، زیرا بسیاری از ارزها یا به‌صورت فیزیکی با استفاده از فلزات گران‌بها ضرب می‌شدند یا مانند استاندارد طلا توسط آنها پشتیبانی می‌شد. اما امروزه سرمایه‌گذاران فلزات ارزشمند را عمدتاً به‌عنوان دارایی مالی خریداری می‌کنند.

سه عامل اصلی تأثیرگذار بر تقاضا برای فلزات گران‌بها نگرانی در مورد ثبات مالی، ترس از تورم، و خطر جنگ یا سایر تحولات ژئوپلیتیکی است.

محبوب‌ترین فلز باارزش برای مقاصد سرمایه‌گذاری طلا و پس از آن نقره است. در همین حال، فلزات گرانبها مورد استفاده در فرایندهای صنعتی، شامل ایریدیوم که در آلیاژهای ویژه استفاده می‌شود، و پالادیوم، که در کاربردهای الکترونیکی و شیمیایی استفاده می‌شود، هستند.

مطلب پیشنهادی: استاندارد طلا چیست؟

سرمایه گذاری در بازار فلزات گران بها

سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند فلزات ارزشمند را به پرتفوی خود اضافه کنند، راه‌های مختلفی برای این کار دارند. کسانی که مایل به نگهداری مستقیم فلزات هستند می‌توانند شمش‌های فیزیکی مانند سکه‌ها یا شمش‌های ضرب شده را خریداری کنند و سپس آنها را در صندوق امانات نگهداری کنند.

سایر روش‌های رایج عبارت‌اند از خرید قراردادهای آتی برای یک فلز خاص یا خرید سهام در شرکت‌های سهامی عام که در اکتشاف یا تولید فلزات گران‌بها فعالیت می‌کنند.

همیشه ریسکی با سرمایه‌گذاری در بازار فلزات گران بها وجود دارد. قیمت‌ها ممکن است در زمان‌های اطمینان اقتصادی کاهش یابد، زیرا سرمایه‌گذاران مجبور می‌شوند دارایی‌ها را برای پوشش مارجین فراخوان یا برآوردن سایر الزامات اوراق بهادار نقد کنند.

به طور مشابه، فروش دارایی‌های فیزیکی با قیمت‌های معقول، به‌ویژه در زمان‌های افزایش نوسان ممکن است دشوار باشد و البته، اگر فلزات گران‌بها در خانه نگهداری شوند، خطر سرقت را به همراه دارند.

چند فلز گران‌بها وجود دارد؟

هشت فلز وجود دارد که گرانبها محسوب می‌شوند. آنها طلا، نقره، پلاتین، پالادیوم، رودیوم، روتنیم، ایریدیوم و اوسمیوم هستند. از میان فلزات گرانبها که طلا یا نقره نیستند، پلاتین بیشترین معامله را دارد.

دو معیار برای انتخاب گرانبهاترین فلز وجود دارد که عبارت‌اند از قیمت و کمیاب بودن. گرانترین فلز گرانبها رودیم است. از ژوئن 2022، رودیوم دارای برچسب قیمتی 14000 دلار در هر اونس است. این فلز را می‌توانید با قیمت حدودی 980 دلار برای پلاتین و حدود 1850 دلار برای طلا مقایسه کنید.

طلا

طلا پرمخاطب‌ترین فلز گران‌بها است که همواره توجه رسانه‌های مالی و همچنین فعالان بازار را به خود جلب می‌کند. تا سال 1973، سیستم ارزی ایالات متحده بر اساس استاندارد طلا بود.

عوامل متعددی باعث افزایش تمایل به احتکار این فلز زرد براق می‌شود:

نگرانی‌های مالی سیستمی: وقتی بانک‌ها و پول بی‌ثبات تلقی می‌شوند و یا ثبات سیاسی مشکوک دارند، طلا اغلب به‌عنوان ذخیره‌ای امن برای ارزش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تورم: وقتی نرخ بازده واقعی در بازارهای سهام، اوراق قرضه یا املاک و مستغلات منفی است یا تصور می‌شود در آینده کاهش پیدا می‌کند، مردم به طور مرتب به سمت طلا به‌عنوان دارایی هجوم می‌آورند.

جنگ یا بحران‌های سیاسی: جنگ و تحولات سیاسی همیشه مردم را به حالت احتکار طلا کشانده است. با طلا می‌شود کل پس‌انداز یک عمر را قابل حمل و ذخیره کرد تا زمانی که نیاز به خرید و فروش مواد غذایی، سرپناه یا عبور ایمن به مقصدی کم خطر باشد.

طلا در فوریه 1980 به اوج قیمت تعدیل شده بر اساس تورم یعنی حدود 2200 دلار رسید، قبل از آن در آوریل 2001 به کمتر از 400 دلار کاهش یافت. در 20 سال گذشته، قیمت آن به طور کلی افزایش یافته است و در اکتبر 2020 به نزدیک به 2000 دلار رسیده و بعداً به بیش از 2000 دلار رسیده است. حدود قیمت طلا تا ژوئن 2022 حدود 1850 دلار است. در حال حاضر طلا در ایران با قیمت نزدیک به 5 میلیون تومان به ازای هر گرم معامله می‌شود.

بیشتر بخوانید: چرا طلا ارزشمند است؟

پلاتین

مانند طلا و نقره، پلاتین به‌صورت شبانه‌روزی در بازارهای کالاهای جهانی معامله می‌شود. معمولاً در طول دوره‌های معمول ثبات بازار و وقایع سیاسی، پلاتین قیمت بالاتری (به ازای هر اونس) نسبت به طلا خواهد داشت زیرا بسیار نادر است. در واقع سالانه مقدار بسیار کمتری از این فلز از زمین بیرون کشیده می‌شود.

عوامل دیگری نیز وجود دارد که قیمت پلاتین را تعیین می‌کند:

پلاتین نیز مانند نقره یک فلز صنعتی محسوب می‌شود. بیشترین تقاضا برای پلاتین از کاتالیزورهای خودرو است. پس از این، جواهرات بیشترین تقاضا را تشکیل می‌دهند. کاتالیزورهای نفت و پالایش شیمیایی و صنعت کامپیوتر بقیه را مصرف می‌کنند.

قیمت پلاتین به‌شدت تحت تأثیر شرایط ژئوپلیتیکی در کشورهایی است که استخراج معدن در آن انجام می‌شود و همچنین معادله عرضه و تقاضا است. در این رابطه، قیمت‌ها تا حد زیادی بر اساس اعداد فروش و تولید خودرو تعیین شده است. به‌عنوان مثال، کاهش تولید خودرو و کاهش تقاضا برای اتوکاتالیست‌ها (که یک سوم تقاضای پلاتین را تشکیل می‌دهد) در طول همه‌گیری کووید-19، قیمت‌ها کاهش پیدا کرد. عرضه‌ها 5 درصد کاهش یافت و تقاضا 21 درصد در سه ماهه اول سال با افزایش مواجه شد.

سال 2021 که عمده موفقیت به صنعت خودرو تعلق داشت به افزایش قیمت فلز کمک کرد. با جایگزینی پالادیوم به جای پلاتین در اتوکاتالیست‌ها در صنعت خودروسازی، تقاضا به صعود قیمت پلاتین منجر شد.

معادن پلاتین به شدت تنها در دو کشور متمرکز هستند: آفریقای جنوبی و روسیه. این امر می‌تواند درنهایت کارتلی ایجاد ‌کند که قیمت پلاتین را در یک سطح مشخص نگه می‌دارد یا آن را به‌طور مصنوعی افزایش می‌دهد.

پالادیوم

پالادیوم نسبت به دیگر فلزاتی که در مورد آنها صحبت کردیم کمتر شناخته شده است ولی کاربردهای صنعتی بیشتری دارد. پالادیوم یک فلز براق و نقره‌ای است که در بسیاری از انواع فرایندهای تولید، به‌ویژه برای محصولات الکترونیکی و صنعتی استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از آن در دندانپزشکی، پزشکی، کاربردهای شیمیایی، جواهرات و تصفیه آب‌های زیرزمینی استفاده کرد.

اکثریت عرضه جهانی این فلز کمیاب که دارای عدد اتمی 46 در جدول تناوبی عناصر است، از معادن واقع در ایالات متحده، روسیه، آفریقای جنوبی، زیمباوه، کانادا، استرالیا و فنلاند تامین می‌شود.

جواهرسازان اولین بار در سال 1939 پالادیوم را به صنعت جواهرات اضافه کردند. این فلز هنگامی که با طلای زرد مخلوط می‌شود، آلیاژ فلزی قوی‌تر از طلای سفید را تشکیل می‌دهد. در سال 1967، دولت تونگا سکه‌های پالادیوم در گردش منتشر کرد که تاجگذاری پادشاه Taufaahau Tupou چهارم را تبلیغ می‌کرد. این اولین نمونه ثبت شده از پالادیوم است که در ضرب سکه استفاده شد.

فلزکاران می‌توانند ورقه‌های نازکی از پالادیوم را تا یک و دویست و پنجاه‌هزارم اینچ ایجاد کنند. پالادیوم خالص چکش‌خوار است، اما زمانی که با فلزی در دمای اتاق ترکیب می‌شود، قوی‌تر و سخت‌تر می‌شود. ورق‌های تولیدی می‌تواند در کاربردهایی مانند انرژی خورشیدی و سلول‌های سوختی استفاده ‌شود.

بزرگ‌ترین کاربرد صنعتی پالادیوم در مبدل‌های کاتالیزوری است؛ زیرا این فلز به‌عنوان یک کاتالیزور عالی عمل می‌کند که واکنش‌های شیمیایی را سرعت می‌بخشد و هیدروکربن‌هایی مانند دی‌اکسیدکربن و مونوکسید کربن را پاک می‌کند. حدود 80% از منابع جهانی پالادیوم در مبدل‌های کاتالیزوری استفاده می‌شود.

آیا سرمایه گذاری در بازار فلزات گران بها خوب است؟

بازار فلزات گران بها بیشتر به دلیل محافظت در برابر تورم است که محبوبیت دارند. آنها ارزش ذاتی دارند، هیچ ریسک اعتباری ندارند و نمی‌توانند متورم شوند. یعنی نمی‌توانید تعداد بیشتری از آنها را تولید کنید. آنها همچنین بیمه تحول واقعی در برابر مشکلات مالی یا سیاسی نظامی محسوب می‌شوند. این نوع دارایی در مقایسه با دیگر گزینه‌های بازار سرمایه نظیر سهام، بورس اوراق بهادار و امثالهم ریسک کمتری دارند ولی نمی‌توان آنها را به‌طور کلی و تمام و کمال عاری از ریسک دانست.

ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بازار فلزات گران بها

هر سرمایه‌گذاری با مجموعه‌ای از ریسک‌ها همراه است. اگرچه ممکن است دارایی‌های متعدد با درجه خاصی از امنیت عرضه شوند، اما همیشه ریسکی سرمایه‌گذاری در فلزات گرانبها وجود دارد. قیمت فلزات ممکن است به دلیل عدم تعادل فنی، تغییر در عرضه و تقاضا، مسائل ژئوپلیتیکی و سایر عوامل مرتبط کاهش یابد. گفته می‌شود، در زمان عدم اطمینان اقتصادی، فروشندگان هستند که سود می‌برند، زیرا قیمت‌ها تمایل به بالا رفتن دارند.

در همین رابطه: معرفی مصنوعات طلا

در همین رابطه: آیا برای سرمایه گذاری طلای شکسته بخریم؟

جمع‌بندی

برای سرمایه گذاری در بازار فلزات گران بها ابتدا باید اطلاعات عمومی و کلی درباره این گروه از فلزات داشته باشید. طلا و نقره شناخته‌شده‌ترین این فلزات هستند؛ ولی علاوه بر آنها فلزاتی مانند پلاتین و پالادیوم هم از نظر ارزش مادی رتبه بالایی را به خود اختصاص داده‌اند. شما تا چه حد با این فلزات آشنایی دارید؟ تجربیات خودتان در مورد این بازار را با ما در بخش دیدگاه‌های پلتفرم خرید و فروش آنلاین طلای آبشده ملّی گلد به اشتراک بگذارید.