مزایا و معایب سکه غیربانکی چیست؟ آیا در آن سرمایهگذاری کنیم؟
تصور کنید به بازار طلا می‌روید و فروشنده‌ای از سکه‌ای نام می‌برد که نامش کمتر به گوشتان خورده است: سکه غیربانکی. شاید در ابتدا کمی سردرگم شوید؛ مگر نه اینکه سکه باید زیر نظر بانک مرکزی ضرب شود؟ اما این نوع سکه دنیای دیگری از سرمایهگذاری را به روی شما می‌گشاید. برخلاف سکه‌های بانکی که درخشش و اقتدارشان از قوانین و نظارت‌های رسمی ناشی میشود، سکه غیربانکی داستانی متفاوت دارد؛ داستانی که با انعطاف و گاهی ریسک بیشتری همراه است.
در این مسیر باید به خوبی بدانید که آیا این سکه‌ها می‌توانند گنجینه‌ای برای روزهای سخت باشند یا تنها درخشش ظاهری دارند؟ در ادامه به زبانی ساده اما شفاف، سفری خواهیم داشت به دنیای مزایا و معایب سکه‌های غیربانکی و بررسی خواهیم کرد که آیا سرمایهگذاری در این مسیر میتواند انتخابی هوشمندانه باشد یا نه.
سکه غیر بانکی یعنی چه؟
سکه غیر بانکی گویی چهره‌ای دیگر از طلاست که در دنیای تجارت درخششی متفاوت دارد. برخلاف سکه‌های بانکی که در ضرابخانه‌های تحت نظارت بانک مرکزی و با دقتی مثال‌زدنی ضرب میشوند؛ این سکه‌ها محصول کارگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی‌اند. آنها نه ضمانت رسمی دارند و نه استانداردهای واحدی برای عیار و وزن.
فرض کنید دو سکه در دست دارید: یکی سکه تمام بهار آزادی بانکی با وزن دقیق ۸.۱۳۳ گرم و عیار ۹۰۰، و دیگری یک سکه مشابه اما بدون مهر بانک مرکزی، شاید کمی سبک‌تر یا با عیار کمتر. در بازار اولی را با قیمتی معین و اعتماد کامل خرید و فروش میکنید؛ اما دومی؟ ممکن است به‌خاطر عدم اعتبار سازنده، با قیمتی پایین‌تر خریداری شود یا حتی از شما نپذیرند.
در واقع سکه‌های غیر بانکی برای کسانی که صرفاً به‌دنبال طلای خالص هستند، جذابیت دارند اما برای افرادی که به دنبال سرمایهگذاری امن و بی‌دردسرند، ریسک بیشتری به همراه دارند. به همین دلیل است که پیش از خرید، همیشه توصیه میشود با دقت به اعتبار سازنده و اصالت کالا توجه کنید.
سکه بانکی یعنی چه؟
سکه بانکی حکایتی از اعتماد و اصالت در بازار طلا است. این نوع سکه‌ها تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی ضرب میشوند و تمامی مشخصات آنها، از وزن گرفته تا عیار با استانداردهای دقیق و یکسان تعیین شده است. برای مثال سکه تمام بهار آزادی با وزن ۸.۱۳۳ گرم و عیار ۹۰۰ در هزار یکی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های سکه بانکی در ایران است.
این سکه‌ها معمولاً در بسته‌بندی‌های رسمی و پلمپ شده عرضه میشوند البته خرید و فروش آنها به صورت بدون پلمپ نیز رایج است. ویژگی اصلی سکه‌های بانکی، قابلیت اعتماد بودن بالای آنها در معاملات مالی و سرمایهگذاری است. برای نمونه اگر شما این سکه‌ها را به یک صرافی یا بانک ببرید؛ بدون نگرانی از اصالت به راحتی میتوانید آن را به پول نقد تبدیل کنید یا در ازای آن وام دریافت نمایید.
در دنیای پرنوسان بازار طلا، سکه‌های بانکی همچون ستون‌های استواری هستند که نه تنها ارزش ذاتی خود را حفظ میکنند، بلکه اعتماد خریداران را نیز جلب میکنند.
انواع سکه غیربانکی
سکه‌های غیر بانکی دنیایی گسترده‌تر از آن چیزی که در نگاه اول به نظر میرسد، دارند. از سکه‌های پارسیان گرفته تا نمونه‌های مناسبتی و یادبودی، هر یک از این انواع داستانی متفاوت دارند و آگاهی از ویژگی‌های آنها برای یک معامله‌گر هوشمند ضروری است.
از این رو بسته به ترکیب و کیفیت ساخت، میتوان این سکه‌ها را به چند دسته اصلی تقسیم کرد:
- سکه‌های غیر بانکی با عیار استاندارد
این دسته نزدیک‌ترین شباهت را به سکه‌های بانکی دارد. برای مثال یک سکه ۵ گرمی با عیار ۹۰۰ در هزار، به‌دلیل داشتن طلای خالص تقریباً به همان قیمت سکه بانکی قابل معامله است. هرچند که نشانه‌ای از بانک مرکزی ندارد اما همچنان گزینه‌ای نسبتا مناسب برای سرمایهگذاری کوتاه‌مدت محسوب میشود.
- سکه‌های غیر بانکی با عیار پایین
در این نوع سکه‌ها میزان طلای خالص کمتر از حد استاندارد است؛ مثلاً سکه‌ای با عیار ۷۵۰ به جای ۹۰۰. تشخیص این تفاوت غیرمتخصصین تقریباً ناممکن است و خریداران تنها پس از بررسی دقیق عیار، ارزش واقعی آن را متوجه میشوند.
- سکه‌های غیر بانکی با روکش طلا
این دسته در ظاهر شبیه به سکه‌های طلاست اما در واقع از جنسی دیگر مانند نقره یا حتی فلزات ارزان‌تر ساخته شده و تنها لایه نازکی از طلا روی آن قرار گرفته است. این سکه‌ها مانند یک سکه ۱۰ گرمی نقره‌ای با روکش طلا معمولاً تنها برای کلکسیونرها یا بهعنوان یادبود جذابیت دارند و ارزش سرمایهگذاری ندارند.
انواع سکه بانکی
سکه‌های بانکی در ایران از جمله واحدهای ارزشمند طلا هستند که تحت نظارت بانک مرکزی ضرب میشوند. این سکه‌ها در ابعاد مختلف و با طرح‌های مشخص به بازار عرضه میشوند و از دیرباز تاکنون بهعنوان یکی از مطمئن‌ترین گزینه‌های سرمایهگذاری و ابزارهای مبادله در بازار طلا شناخته شده‌اند.
انواع سکه‌ها شامل:
تمام سکه بهار آزادی و امامی
نیم‌سکه
ربع‌سکه
سکه گرمی
برای آشنایی بیشتر با این سکه‌ها، میتوانید مقاله مسکوکات طلا چیست؟ بررسی ارزش سرمایهگذاری در آنها را مطالعه کنید؛ جایی که جزئیات هر یک از این سکه‌ها و میزان جذابیت آنها برای سرمایهگذاری تحلیل شده است.
مشخصات و ویژگی‌های سکه غیربانکی
سکه‌های غیربانکی به دلیل تولید در کارگاه‌های خصوصی و خارج از نظارت بانک مرکزی معمولاً از نظر ظاهری و کیفیت فنی با سکه‌های بانکی تفاوت‌هایی دارند. در این سکه‌ها کنگره‌ها به صورت غیر یکدست و نامنظم حک شده و سطح سکه‌ها اندکی محدب است. ضخامت سکه‌های غیربانکی نیز یکنواخت نیست؛ به طوری که ممکن است در بخش‌هایی از آن ضخیم‌تر یا نازک‌تر از حد استاندارد باشد. علاوه بر این طرح‌های چاپی روی سکه‌های غیربانکی بهصورت نامنظم و با کیفیت پایین‌تر ضرب میشوند.
برای مثال اگر وزن استاندارد ربع سکه بهار آزادی بانکی دقیقاً 2.033 گرم باشد، وزن همان ربع سکه غیربانکی میتواند تا چند دهم گرم تفاوت داشته باشد. این تفاوت گرچه ممکن است در نگاه اول کم اهمیت به نظر برسد اما نشان‌دهنده استفاده از آلیاژهایی با کیفیت پایین‌تر و عیار کمتر است. همچنین در بستهبندی، سکه‌های غیربانکی اغلب بدون هولوگرام معتبر عرضه میشوند که یکی دیگر از نشانه‌های تفاوت این نوع سکه‌ها است.
مشخصات و ویژگی‌های سکه بانکی
سکه‌های بانکی که تحت نظارت بانک مرکزی ضرب میشوند از نظر ظاهری و فنی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند. کنگره‌های اطراف این سکه‌ها یکدست و مرتب بوده و سطح سکه کاملاً تخت و صاف است. همچنین ضخامت سکه‌ها در تمام قسمت‌ها یکسان و یکنواخت بوده و طرح‌های حک شده روی سکه‌ها با دقت بالا و به صورت منظم چاپ شده‌اند.
از لحاظ وزنی، وزن سکه‌های بانکی دقیقاً مطابق استاندارد بانک مرکزی است. به عنوان مثال وزن استاندارد و تعیین‌شده برای ربع سکه معادل 2.033 گرم است. علاوه بر این تمامی سکه‌های بانکی دارای عیار 900 در 1000 بوده و از طلای خالص 90 درصد برخوردار هستند. از نظر بستهبندی نیز سکه‌های بانکی در وکیوم‌های معتبر و دارای هولوگرام عرضه میشوند که اصالت آنها را تضمین میکند. البته سکه بانکی فاقد بستهبندی نیز در بازار موجود است به همین دلیل این مساله نمی‌تواند به تنهایی فاکتور قاطعانه‌ای برای بانکی بودن سکه باشد.
آیا سرمایهگذاری در سکه غیربانکی انتخاب درستی است؟
سرمایهگذاری در سکه‌های طلا یکی از گزینه‌های محبوب برای حفظ و افزایش سرمایه است اما هنگام انتخاب بین سکه‌های بانکی و غیربانکی، باید به دقت جوانب مختلف آنها را بررسی کرد.
یکی از مهمترین دلایل پرهیز از سرمایهگذاری در سکه‌های غیربانکی، ریسک بالای تقلبی بودن آنها است. این سکه‌ها ممکن است ظاهری مشابه سکه‌های رسمی بانکی داشته باشند اما از لحاظ وزن و عیار، تفاوت‌هایی با سکه‌های استاندارد دارند. برای مثال سکه‌های غیربانکی ممکن است بهطور عمدی با عیار پایین‌تر از حد استاندارد ساخته شوند و این باعث میشود که هنگام فروش آنها ارزش کمتری دریافت کنید. اگر یک سکه غیربانکی ۱۰ گرم وزن داشته باشد، اما عیار آن ۷۵۰ باشد، ارزش آن به اندازه سکه‌ای با عیار ۹۰۰ نخواهد بود.
علاوه بر این سکه‌های غیربانکی به دلیل نبود نظارت و عدم ثبت رسمی، معمولا محبوبیت کمتری در بازار دارند و همین امر موجب دشواری در فروش مجدد آنها میشود. به همین دلیل در صورتی که قصد دارید سکه خود را به راحتی و با قیمت مناسب بفروشید؛ بهتر است به سراغ سکه‌های بانکی بروید که نقدشوندگی بالاتری دارند.
سکه‌های غیربانکی به دلیل نداشتن حباب قیمتی مشابه سکه‌های بانکی، ممکن است در ابتدا قیمت کمتری داشته باشند اما این قیمت پایین‌تر در هنگام فروش بهطور معمول به ضرر خریدار تمام میشود. چرا که حباب قیمتی سکه‌های بانکی معمولا در هنگام فروش حذف میشود در حالی که سکه‌های غیربانکی تنها با توجه به وزن و عیار طلای موجود در آنها خرید و فروش میشوند. به همین دلیل ممکن است قیمت پرداختی معادل با ارزش طلایی و واقعی آن نبوده باشد.
خصوصا آن که سکه‌های بانکی مانند طلاهای زینتی دارای اجرت ساخت نیز می‌باشند.
با توجه به این موارد بهطور کلی سرمایهگذاری در سکه‌های غیربانکی ریسک بالایی دارد و بهتر است برای سرمایهگذاری مطمئن و امن‌تر، به خرید سکه‌های بانکی یا طلای آب شده توجه داشته باشید. در مقاله بهترین سرمایهگذاری در ایران: طلای آب شده، شمش، سکه یا دلار؟ بررسی کامل این دو گزینه، این نتیجه دریافت شد که سوددهی طلای آبشده به طرز غیرقابل انکاری از دیگر شیوه‌های سرمایهگذاری بیشتر است.
با استفاده از سامانه ملّی گلد، دیگر نیازی به بودجه‌های کلان برای شروع سرمایهگذاری در بازار طلا نیست. هر کسی با هر توان مالی میتواند به این بازار ورود کند. در سامانه ما، شما میتوانید خرید طلای آب شده را از مقدار بسیار کمی آغاز کنید؛ تنها با خرید ۱۰ سوت طلا گام اول را بردارید و به تدریج به حجم قابل توجهی از طلا دست پیدا کنید.
ملّی گلد همچنین یک فرصت ویژه را برای کاربران خود فراهم کرده است؛ صندوق سپرده‌گذاری طلا. با ورود به این صندوق به میزان حداقل ۲۵ گرم طلای آبشده، پس از گذشت یک سال شما اصل سپرده به علاوه سود آن را به صورت یک قطعه طلای آبشده دریافت خواهید کرد.
این روش نه تنها ارزش پول شما را در برابر تورم حفظ میکند، بلکه با بهره‌مندی از ۱۱ درصد سود و دریافت این دو به صورت قطعه طلای آب شده، سپرده شما در این بازار به رشد خود ادامه خواهد داد. البته شما میتوانید پس از دوره یکساله، همان سپرده با سودش را دوباره وارد یک صندوق سپرده‌گذاری جدید کنید تا سرعت رشد آن بیشتر و بیشتر شود.
اگر تمایل دارید بیشتر با این پیشنهادات آشنا شوید، کافیست ثبتنام کنید تا تیم ما با شما تماس بگیرد و اطلاعات کامل‌تری در اختیار شما قرار دهد.
سوالات متداول
قیمت سکه بانکی و سکه غیر بانکی چقدر است؟
قیمت سکه بانکی و غیر بانکی در بازار طلای ایران به عوامل مختلفی بستگی دارد. قیمت سکه‌های بانکی تحت تاثیر عرضه و تقاضا و همچنین میزان حباب بازار قرار دارد. از سوی دیگر در قیمت‌گذاری سکه‌های غیر بانکی، هزینه اجرت ساخت کارگاه‌های تولیدی نیز لحاظ میشود. علاوه بر این وزن، نوع و تاریخ ضرب سکه‌ها نیز بر تفاوت قیمت‌ها تاثیر می‌گذارند. به همین دلیل نمی‌توان قیمت مشخصی برای هرکدام در نظر گرفت و برای مقایسه دقیق‌تر باید قیمت‌های لحظهای هر دو نوع سکه را از فروشندگان دریافت کرد.
چطور بفهمم سکه‌ای که خریده‌ام بانکی است یا غیربانکی؟
برای تشخیص اینکه سکه‌ای که خریداری کردهاید بانکی است یا غیربانکی، میتوانید به چند ویژگی کلیدی توجه کنید. سکه‌های بانکی که تحت نظارت بانک مرکزی تولید میشوند، کنگره‌های یکدست و مرتب دارند، سطح آنها کاملاً صاف است و ضخامت سکه در تمام قسمت‌ها یکنواخت است. همچنین طرح‌های حک شده روی آنها با دقت بالا ضرب شده و وزن آنها مطابق با استانداردهای بانک مرکزی است. در مقابل سکه‌های غیربانکی معمولاً از نظر ظاهری تفاوت‌هایی دارند؛ کنگره‌های نامنظم، سطح محدب و ضخامت غیر یکنواخت از ویژگی‌های بارز این سکه‌ها است. همچنین وزن سکه‌های غیربانکی ممکن است تفاوت جزئی با استانداردها داشته باشد و بستهبندی آنها فاقد هولوگرام معتبر است.
سرمایهگذاری در سکه غیربانکی سودده است؟
سرمایهگذاری در سکه‌های غیربانکی به دلیل وجود ریسک‌های مختلف مانند احتمال تقلبی بودن و تفاوت در وزن و عیار نسبت به سکه‌های بانکی میتواند چندان سودده نباشد. این سکه‌ها معمولاً در بازار نقدشوندگی کمتری دارند و قیمت آنها تنها بر اساس وزن و عیار طلای موجود در آنها تعیین میشود. بنابراین اگر عیار یا وزن کمتری داشته باشند، هنگام فروش ممکن است به قیمت کمتری نسبت به سکه‌های بانکی فروخته شوند. برای یک سرمایهگذاری مطمئن‌تر و سودده‌تر، بهتر است به گزینه‌هایی مانند خرید طلای آب شده و صندوق سپرده‌گذاری طلا در ملّی گلد توجه کنید که علاوه بر حفظ ارزش پول در برابر تورم، امکان سوددهی بیشتری نیز دارند.
